Zacznę od początku, choć w moim przypadku byłoby to nudne. Zacznę więc od dnia, w którym dowiedziałam się o nowej publikacji dra Edwarda Kotowskiego. Był ciepły, słoneczny dzień, gdy moim oczom ukazała się zapowiedź książki „Szpieg. Najstarszy zawód świata”. Skoro szpieg, to naturalnym było, że kierowana ciekawością i motywami bliżej niezdefiniowanymi, sięgnę po tę publikację. I tak właśnie, jakże banalnie, zaczęła się ta historia. A jak zaczęła się historia jednego z najwybitniejszych rezydentów wywiadu PRL? Kim był i kim jest Edward Kotowski?Rezydentem wywiadu PRL w Watykanie o kryptonimie „Pietro”, dyplomatą, doradcą ministra i dyrektorem w Urzędzie do Spraw Wyznań. Był także i sądzę, że jest do dnia dzisiejszego, miłośnikiem sztuki. Dawniej pełnił obowiązki kierownika muzeum zamkowego w Lidzbarku Warmińskim.

„Szpieg. Najstarszy zawód świata” to intrygujące, wyjątkowe, dające się przełożyć na niejeden film wspomnienia. Historia przedstawiona na kartach książki wymaga od Czytelnika ogromnego skupienia i ciszy. Każda strona, każde zdanie niesie pewną informację. Istotną, niezbędną do zrozumienia kontekstu wypowiedzi Kotowskiego. Podążając śladami szpiega poznacie nie tylko kulisy pracy ze źródłami. Autorzy zabiorą was do świata pełnego tajemnic, sekretów i niewidzialnych eminencji. Wytrawnych graczy, dyplomatów i duchownych. Lektura raczej nie dostarczy ogromnej porcji rozrywki, za to w sposób ciekawy wprowadzi w tematykę funkcjonowania służb specjalnych. Przekonacie się, że podwójne życie choć pełne przygód i ciekawych wydarzeń, niesie również ze sobą pewne niebezpieczeństwa i zagrożenia. Dzięki „Szpiegowi…” poznacie filozofię działania oficera wywiadu, wybierzecie się w daleką podróż w czasie, by przyjrzeć się zdarzeniom, które na zawsze zmieniły bieg zdarzeń. Jaka była tak naprawdę rola Edwarda Kotowskiego i jego wpływ na kształtowanie relacji na linii państwo-Kościół oraz Polska-Watykan? Dlaczego Stolicą Apostolską interesują się wszystkie wywiady? Mnóstwo ciekawych opowieści oraz informacji, które można z pewnością zweryfikować. Co, w gąszczu informacji o metodach i sposobach funkcjonowania rezydentury wywiadu PRL w Rzymie było prawdą, a co fikcją? Czy oficer wywiadu w osobie dyplomaty potrafił wzbudzać zaufanie, czy osoby, które utrzymywały z nim kontakty wiedziały kim tak naprawdę jest Kotowski?

„Szpieg…” to osobista spowiedź człowieka, który za swoją ciężką, wymagającą pracę zapłacił najwyższą stawkę. Czego żałuje, a z czego jest dziś dumny? Jak z perspektywy upływu czasu ocenia wydarzenia, które miały wpływ na procesy przemian w naszym kraju? Książka zdecydowanie warta uwagi, poświęcenia czasu, otwarcia na wiedzę i analizę faktów. Wymagająca, ale i posiadająca walory publikacji naukowej. Dzięki lekturze Czytelnik dostaje możliwość poznania fragmentów z życia szpiega, oczywiście tylko tych o których sam zainteresowany chce i może publicznie opowiadać. Dziwne gry operacyjne, nietypowe działania, cenzura, misja doc Kukołowicza. Prowokacje, manipulacje, biały wywiad. To tylko nieliczne hasła, kamyki, które odpowiednio ułożone dają pełen obraz działania świata specsłużb. W „Szpiegu…” Edward Kotowski porusza ważne kwestie zmian w polityce wyznaniowej, wskazuje na istotne działania zakulisowe, czy też momenty przełomowe w stosunkach państwa z Kościołem. Prowadzi Czytelnika przez poszczególne rozdziały swojego życia, aby finalnie ukazać oblicza swojej walki o dobre imię i prawdę materialną. Kim był „Pietro”, dlaczego grożono mu pozbawieniem życia? Kto i w jaki sposób wpływał na jego losy, z kim musiał stoczyć niejedną walkę i czy koniec tych pojedynków kiedykolwiek nastąpi?

Niezwykle ciekawa książka, bo i sam bohater nietuzinkowy. A gdyby tak pozostał przy ukochanej dziedzinie sztuki i cennych XVIII-wiecznych polichromiach, nie poznalibyśmy jego innego talentu. Niewątpliwie talentu do bycia oficerem wywiadu. Publikację polecam wszystkim zainteresowanym działalnością i funkcjonowaniem wywiadu PRL, historiami oficerów wywiadu, dyplomatów. Ludzi, którym złamano życiorysy, ale nie pozbawiono ich godności i sił do walki o deficytową prawdę. Która z walk była dla Kotowskiego najbardziej krwawa, kim był przeciwnik, kto zaś obserwował ten spektakl z loży szyderców? Na co chorują obecnie służby specjalne i jaką wiedzę o ich działalności posiadają najwyżsi dostojnicy kościelni?

Śledząc historie „Szpiega…” poznacie losy cichego bohatera przemian. Poczujecie trud walki z systemem oszczerstw, kłamstw i pomówień. Przekonacie się dlaczego oficerom służb specjalnych PRL nie jest łatwo dochodzić swoich praw przed Temidą. A przecież nikt z nas nie chciałby być posądzonym o coś, czego nigdy nie dokonał. Jak się czuje osoba pomówiona, jakie emocje towarzyszą jej w osamotnionej walce? Gdzie leży cienka granica pomiędzy prawdą, a fikcją i dlaczego tak łatwo ulegamy tej drugiej? Warto sięgnąć po „Szpiega…”, warto szukać i pytać u źródeł, weryfikować, czytać, sprawdzać. Warto mieć umysł i serce otwarte na poznanie mechanizmów rządzących w świecie specsłużb. Prawda i nieprawda, rachunek sumienia i rozliczenia, mowa nienawiści i piękno dzieł sztuki, śmierć cywilna i śmierć duchowa.

Być może Jego życiorys mógłby posłużyć niejednemu reżyserowi, być może Jego miłość do sztuki powinna była pozostać w Lidzbarku Warmińskim. Być może historie o nie zawsze szczęśliwym zakończeniu są najbardziej fascynujące. Pewne jest to, że dopóki walczysz, dopóty jesteś zwycięzcą. Wspomnienia byłych oficerów wywiadu PRL są ważną częścią historii i o tym należy pamiętać. Niektórzy z nich, pomimo upływu czasu, wciąż pozostają postaciami pełnymi tajemnic. Wędrują pomiędzy sądami, udzielają wywiadów, analizują przeszłość i z niewypowiedzianą troską spoglądają w przyszłość. Czy warto było, czy właśnie takie miało być ich życie? Każda historia musi się wypełnić, podobnie jak misja szpiega. Co dzieje się potem? Potem zaczyna się dopiero najciekawsza gra. Gra służb. Gorąco polecam lekturę i głęboką analizę książki „Szpieg. Najstarszy zawód świata” autorstwa dra Edwarda Kotowskiego i Rafała Barnasia. Szczególnie zachęcam do refleksji nad stanem byłych jak i obecnych służb specjalnych. Ciężko bowiem patrzeć w przyszłość nie dostrzegając błędów z przeszłości. Nie osądzajmy, nie snujmy teorii spiskowych. Czytajmy ze zrozumieniem nie pozbawiając człowieczeństwa kadrowych oficerów polskiego wywiadu.

Autor: dr Edward Kotowski, Rafał Barnaś
Tytuł: Szpieg. Najstarszy zawód świata
Wydawca: Ridero
Rok wydania: 2019
ISBN: 978-83-8155-889-1
Liczba stron: 487