Mówiono jej że nic z tego nie będzie, że upływ czasu wygumkował zdarzenia i ludzi, o których chciałaby napisać. Z martwymi nie sposób rozmawiać, a archiwa nie zawsze zwierają odpowiedzi na pytania, które spokoju nie dają. Czteroletnie śledztwo ukazało, że nie wszyscy mieli rację, a prawda zawsze zasługuje na szansę – trzeba być cierpliwym i wytrwałym.
Nakładem Wydawnictwa Czarne ukazał się jeden na najbardziej przejmujących reportaży, jakie do tej pory czytałam. Kalina Błażejowska podjęła się wykonania zadania arcyważnego społecznie, będącego przejawem wrażliwości i dziennikarskiej rzetelności. Stała się łącznikiem, mostem między tragicznymi zdarzeniami lat 40’ i teraźniejszością. Niezapominanie jest ogromnie ważną sprawą, zwłaszcza, gdy dotyczy zbrodni ludobójstwa. Za sprawą autorki „Bezduszni” trafiają do serc i umysłów czytelników, wypełniając lukę w niedopowiedzianej dotychczas historii ofiar nazistowskiego programu „eutanazji”. Informacje zawarte w tym reportażu nie pozostawiają cienia wątpliwości, że w dziecięcej klinice psychiatrycznej w Lublińcu, zakładzie psychiatrycznym w Gostyninie i domu opieki w Śremie dochodziło do makabrycznych zdarzeń, do stosowania przemocy i morderstw.
Zapomniana zagładach chorych po blisko 80 latach przestaje być zapomnianą. Kalina Błażejowska opisuje losy pacjentów, dociera (niemal w ostatniej chwili) do ważnych świadków i dokumentów. Dokonuje iście benedyktyńskiej pracy gromadząc i analizując zgromadzony w tej sprawie materiał. Trudne i wyczerpujące śledztwo wieńczy doskonały zarówno w warstwie historycznej, socjologicznej, jak i społecznej reportaż, po który sięgać będą kolejne pokolenia. Czytelnicy mogą zapoznać się z historią eugeniki i eutanazji na konkretnych przykładach bestialstwa organizatorów oraz wykonawców akcji „T4” i „14f13”. Bezimienne ofiary zbrodni odzyskują nie tylko imiona i nazwiska. Na kartach tej książki opisane są ich losy, przyczyny umieszczenia w szpitalach oraz stosowane wobec nich nieludzkie praktyki. To smutny, bolesny i trudny okres w dziejach ludzkości, gdzie życie nie miało dla okupantów żadnej wartości, a likwidacja chorych była przez nich postrzegana jako wartość dodana.
Autorka przybliża informacje zawarte w aktach Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Poznajemy sylwetki dyrektorów szpitali oraz twórców „obozów krwawej zemsty” i architektów masowej zagłady. Kalina Błażejowska przedstawia mnogość dowodów zbrodni, wydobywa na światło dzienne zeznania świadków ówczesnych, tragicznych zdarzeń, cudem ocalałych. Ukazuje skutki traumy i ciężkiego do udźwignięcia bagażu cierpień. Widzimy sceny ostatnich rozmów bliskich z pensjonariuszami, ich troski, zmartwienia, walkę o ukochaną osobę, oczekiwanie na spotkanie, do którego już nigdy nie dojdzie.
Prawda o okupacyjnej historii nie zawsze jest wygodna, ale nie ma takiej siły, która powstrzymałaby przed zadawaniem pytań i poszukiwaniem na nie odpowiedzi. O losach tysięcy ofiar, eksterminacji pacjentów szpitali psychiatrycznych oraz „terapiach”, którym poddawane były dzieci przeczytacie w reportażu „Bezduszni”. Autorka wskazuje także na przebieg i finał śledztw dotyczących zagłady chorych. Podąża wieloma tropami, które prowadzą do bolesnej historii, niegojących się ran i traumatycznych wspomnień dzieci, które przeżyły koszmar prowadzonych na nich eksperymentów.
Reportaż niezwykle ważny, domagający się naszej uwagi i refleksji. Czy nazistowska przeszłość została prawidłowo rozliczona? Jakie są efekty śledztw w sprawie zbrodni hitlerowskich popełnionych na dzieciach? Kto poniósł odpowiedzialność karną za utworzenie i funkcjonowanie centrum treningowego dla zabójców? Chcemy prawdy i sprawiedliwości. Czy to zbyt wiele?
Ludzie ludziom zgotowali ten los. Kilkadziesiąt lat po dramatycznych zdarzeniach, które opisuje Błażejowska, znów jesteśmy w stanie wojny, tym razem w Ukrainie. Zmieniają się czasy, mechanizmy i metody działania, polityka wielkich mocarstw i władza odbiera ludzkości to, co najcenniejsze, życie. Jaki los spotka dzieci bezprawnie deportowane i przesiedlane z terenów Ukrainy do Federacji Rosyjskiej? Kto ma zawalczyć o słabszych i bezbronnych?
Przeczytajcie koniecznie „Bezdusznych”, aby poznać prawdę, która na zawsze miała pozostać tajemnicą śmierci tysięcy pacjentów i pensjonariuszy. Jestem wdzięczna autorce za tę lekcję historii, mam nadzieję, że książka trafi do szerokiego grona czytelników, którym nie są obojętne losy ofiar terroru hitlerowskiego.
Autor: Kalina Błażejowska
Tytuł: Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych
Rok wydania: 2023
Liczba stron: 326
