Zło fascynuje, i nic tego nie zmieni. Taka już jest ludzka natura. Intrygują nas sprawy, w których ktoś ucierpiał, łakniemy szczegółów dotyczących makabrycznych zdarzeń. Wielu poszukuje zdjęć z miejsc katastrof, wypadków komunikacyjnych, a także zwłok w różnym stadium rozkładu. Czy jest to fascynacja niezdrowa? Trudno mi powiedzieć, z pewnością każdy przypadek jest inny. Prawdą jest, że artykuły, których nagłówki obiecują solidną dawkę okrucieństwa i przemocy, po prostu cieszą się większym zainteresowaniem użytkowników sieci. Co się dzieje, gdy na jaw wychodzą drastyczne zdjęcia ofiar sprawców przemocy? Jakie mechanizmy społeczne uruchamiają newsy dotyczące zabójców, gwałcicieli i wszelkiej maści zwyrodnialców? Wolność słowa umożliwia każdemu wyrażenie swojej opinii. Niektórzy idą o krok dalej, wydają wyrok, jako domorośli eksperci „od zbrodni”. Najczęstszymi określeniami na sprawcę szokującego opinię publiczną zdarzenia kryminalnego są: „bestia” i „potwór” (oczywiście pomijam w tym miejscu słowa uznane powszechnie za obraźliwe).

Czy potwory faktycznie dopuszczają się brutalnych przestępstw? Kim są tak naprawdę pedofile, piromani i zabójcy? Sprawcami, czy ofiarami? Dość kontrowersyjne wydaje się być to ostatnie pytanie. Jednak, spojrzenie na przestępstwo jako całość wymaga skrupulatnej analizy jego poszczególnych elementów. Wymaga również wyzbycia się krzywdzących uprzedzeń i mitów. Nie każdy to potrafi, proces wchodzenia w świat sprawcy jest doświadczeniem złożonym i trudnym, o czym świadczy publikacja dr Gwen Adshead i Eileen Horne. „Diabeł, którego znasz” nie jest, jak we wstępie piszą autorki, kompendium wiedzy o ludzkiej psychice. Według mnie, jest czymś znacznie ważniejszym, odyseją po mrocznych zakamarkach ludzkiego umysłu. Światowej klasy psychoterapeutka, specjalizująca się w psychiatrii sądowej dzieli się z czytelnikami niezwykle ważnymi przemyśleniami dotyczącymi funkcjonowania umysłu przestępców. Na konkretnych przykładach ukazuje historie każdego pacjenta, poszukując odpowiedzi na dręczące ich pytania.

Poszczególne rozdziały opisują przebieg i rolę terapii seryjnych zabójców. Towarzyszymy Gwen w jej wyzwaniach związanych z psychoterapią osób skazanych oraz tych, którzy lada moment znajdą się na wolności. Komu zagrażają sprawcy? Dlaczego znaleźli się na kryminalnej drodze życia, jakie relacje łączyły ich z ofiarami? Niezwykle emocjonalne i nieraz przytłaczające historie uzmysławiają nam jak łatwo stygmatyzujemy sprawców przestępstw, nie mając wystarczającej wiedzy. Gdzie powinni być umieszczani zabójcy? Co na nich czeka w Broadmoor? Aby odpowiedzieć na te pytania, odbędziecie dość wyczerpującą podróż do świata psychopatii, psychoz i zaburzeń psychicznych. Przyjrzycie się rozmowom Gwen z kobietami i mężczyznami skazanymi za najcięższe przestępstwa. Słowem, które będzie Waszym nawigatorem z pewnością będzie: przemoc. To ona jest wszystkiemu winna. To słowo, złożone z siedmiu liter, zostanie wnikliwie zbadane.

Książkę polecam wszystkim poszukującym związków przyczynowych między chorobami psychicznymi a czynami kryminalnymi. Psychiatria sądowa może być zaprezentowana w sposób zrozumiały i ciekawy dla każdego z czytelników. Dr Gwen dzieli się nie tylko wieloletnim doświadczeniem w obszarze psychoterapii, przemyśleniami i wiedzą o problemach służby zdrowia. Ukazuje każdego sprawcę przestępstwa jako człowieka, którego bez potępienia i stygmatyzacji można starać się zrozumieć, poznać motywy, które nim kierowały. Warto spotkać się z nim w jego świecie, pomóc mu rozliczyć z przeszłością, by mógł iść dalej. Niezwykle przejmujący obraz kondycji psychicznej ludzi, którzy z różnych przyczyn dopuścili się przestępstw, często dla nas odrażających. Trudne sprawy, wymagające absolutnie ogromnej dawki empatii. Każdy z przypadków opisanych na łamach publikacji zasługuje na gruntowną analizę. Czy właśnie w mroku odnajdziemy prawdę o przemocy, której przyczyny i skutki prowadzą do ludzkich tragedii? „Diabeł, którego znasz” otworzy Wam drzwi do Broadmoor, świata w którym „obłąkani ludzie” próbują wrócić do normalności, jeśli takowa w ogóle istnieje.

Zachęcam do spojrzenia na przemoc z perspektywy psychiatry sądowego i psychoterapeutki. Wydobywanie z pacjentów traumatycznych wspomnień, docieranie do ich wnętrz wydaje się być zajęciem heroicznym, a niekiedy i obarczonym ryzykiem. O pięknie i brzydocie tej pracy przekonacie się czytając „Diabła, którego znasz”. Warto przyjrzeć się tematom tabu, na które wskazuje dr Gwen Adshead. Skorzystajcie z tego cennego źródła wiedzy o narcyzmie, zbrodniach w afekcie, zastępczym zespole Münchhausena oraz „psychicznych zamkach szyfrowych”. Dla tych, którzy będą mieli chęć dalszego zgłębienia problemów i obszarów psychiatrii sądowej autorki przygotowały wykaz proponowanych lektur, który znajdziecie na samym końcu publikacji.

Autor: dr Gwen Adshead, Eileen Horne
Tytuł: Diabeł, którego znasz
Wydawca: Wydawnictwo Znak
Rok wydania: 2023
Liczba stron: 379