17 czerwca 1991 roku w Kiekrzu k. Poznania, po powrocie z Francji (IPA w Nantes) spotkała się grupa Policjantów, którzy postanowili dalej dążyć do utworzenia Sekcji Polskiej IPA. Podczas tego spotkania obecni byli przedstawiciele z Poznania, Szczytna, Krakowa oraz po jednym przedstawicielu z Gdańska, Warszawy, Wrocławia i Słupska. Grupa ta wykorzystując kontakty Jerzego Górskiego (pracował w Szkole Ruch Drogowego w Piasecznie podległej Komendzie Głównej Policji), drogą służbową, za pośrednictwem nadinspektora Leszka Lamparskiego ówczesnego Komendanta Głównego Policji kieruje wniosek do Ministra Spraw Wewnętrznych o zezwolenie na utworzenie i możliwość działania w Policji Sekcji Polskiej IPA. Po ośmiu dniach Komendant Główny Policji, a z nim Grupa Inicjatywna powstania IPA w Polsce otrzymuje zgodę na utworzenie i rozpoczęcie działalności Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji (I.P.A.), podpisaną przez prof. dr hab. Jana Widackiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.
Z Józefem Wójciaczykiem z IPA Kraków – rozmawia Anna Ruszczyk.
Kiedy i w jakim celu zostało powołane Międzynarodowe Stowarzyszenie Policji International Police Association?
Nieżyjący już mój Przyjaciel, Paweł Michalak były Prezes Śląskiej Grupy Wojewódzkiej IPA, w swojej pracy magisterskiej „Udział Polski w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Policji”, obronionej na Uniwersytecie Wrocławskim (Wydział Spraw Społecznych, Instytut Nauk Politycznych) w 2000 r, na podstawie zebranych materiałów ustalił, że „Pomysł utworzenia międzynarodowej organizacji policyjnej stawiającej sobie za główny cel nawiązywanie kontaktów między policjantami z różnych krajów na całym świecie na płaszczyźnie pozazawodowej zrodził się u Artura Troopa, sierżanta brytyjskiej policji latem 1949 r. I tak 14 października 1949 roku w Londynie miało miejsce pierwsze spotkanie organizacyjne, na które przybyło dwudziestu policjantów przeważnie z okolic Londynu. Podczas dyskusji okazało się, że dwóm spośród przybyłych na spotkanie policjantom wyraźnie nie odpowiada koncepcja założenia organizacji i wszystko budzi ich wątpliwości, jednak szybko okazało się, że byli to przedstawiciele Policyjnych Związków Zawodowych. Po tym odkryciu osoby te zostały poproszone o pomoc, a gdy odmówiły, zostały wyproszone z sali tak, aby cała reszta mogła kontynuować zebranie. Na zebraniu uzgodniono, że od 1 stycznia 1950 roku rozpoczęta zostanie działalność International Police Associatiaon oraz rekrutacja nowych członków„. Wtedy też Założycielowi Stowarzyszenia postawiono za zadanie dbanie o rozwój organizacji w kraju jak i poza jego granicami. Dzięki pomocy finansowej pierwszych członków, wydrukowano kwestionariusze osobowe i ulotki. Artur Troop zaprojektował godło IPA, które przedstawia kulę ziemską na tle ośmioramiennej gwiazdy w wieńcu. W godle organizacji jest motto w języku esperanto „Servo per Amikeco” (Służyć poprzez przyjaźń).
Logo IPA, źródło fot. Józek Wójciaczyk – archiwum IPA Kraków
Artur Troop przygotował również projekt pierwszego statutu Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji. Statut ten określany jako „Konstytucja IPA” został uchwalony podczas pierwszego Kongresu Sekcji Krajowych Inernational Police Association, który odbył się we wrześniu 1955 r, w Paryżu. Wysoki profesjonalizm International Police Association został uznany przez UNESCO oraz przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Od 1977 roku IPA będąc największym stowarzyszeniem na świecie otrzymała status konsultacyjny przy Radzie Europy. Zaznaczyć trzeba, że status konsultacyjny przyznawany jest niezwykle rzadko i otrzymują go tylko organizacje, których działalność opiera się na statutach, które nie mają charakteru umów międzynarodowych i ściśle współpracują z Organizacją Narodów Zjednoczonych. Z danych publikowanych przez International Police Association – IAC (International Administration Centre) wynika, że w grudniu 2018 roku, Międzynarodowe Stowarzyszenie Policji działało w 65 krajach świata zrzeszając ponad 360 000 osób.
Ile czasu musiało minąć nim powstała Polska Sekcja tego stowarzyszenia?
Miesiąc luty 1989 roku jest początkiem przemian politycznych i społecznych w Polsce, określanym przez niektóre środowiska jako „Wiosna Ludów XX wieku”. 6 lutego 1989 roku rozpoczynają się negocjacje „Okrągłego Stołu” prowadzone przez przedstawicieli władz PRL z przedstawicielami demokratycznej opozycji oraz Kościoła Katolickiego i Kościoła Ewangelicko Augsburskiego. Na podstawie postanowień „Okrągłego Stołu”, 7 kwietnia 1989 roku Sejm uchwalił pierwszą w powojennej Polsce ustawę Prawo o stowarzyszeniach, której preambuła brzmiała „W celu stworzenia warunków do pełnej realizacji gwarantowanej Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wolności zrzeszania się zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka i Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych, umożliwienia obywatelom równego, bez względu na przekonania, prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań, a także uwzględniając tradycje i powszechnie uznawany dorobek ruchu stowarzyszeniowego, stanowi się co następuje:„. W przepisach tej ustawy pojawiają się po raz pierwszy, historyczne już zapisy o zniesieniu ograniczeń w tworzeniu stowarzyszeń dla żołnierzy w czynnej służbie wojskowej oraz policjantów i funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa. 7 września 1989 roku 44 milicjantów z Miejskiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Piekarach Śląskich kieruje list do premiera w którym przedstawiają 14 postulatów między innymi o oddzielenie Milicji Obywatelskiej od Służby Bezpieczeństwa, likwidacji pionu polityczno – wychowawczego oraz odpolitycznienie środowiska funkcjonariuszy MO. List ten jest on początkiem procesu przemian w resorcie spraw wewnętrznych. Sześć miesięcy później (6 kwietnia 1990 r) Sejm uchwala pakiet ustaw policyjnych powołujących nowe formacje ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa państwa – Policję oraz Urząd Ochrony Państwa. W tym samym czasie zostaje podpisane porozumienie między ministerstwami spraw wewnętrznych Francji i Polski. Porozumienie to zakładało przeprowadzenie szeregu szkoleń we Francji z zakresu pracy policyjnej. Dodatkową tematyką szkoleń objęto również organizację policyjnego „życia poza służbą”. Dodatkowe szkolenia odbywały się w oparciu o metody wypracowane przez Komisję Kultury francuskiej Sekcji IPA i obejmowały tematykę organizacji imprez kulturalnych, sportowych, turystycznych oraz przedsięwzięć socjalnych w środowisku policyjnym. Wiosną 1990 roku, wraz z grupą przyjaciół przyjeżdża do Polski (Poznania, Krakowa i Warszawy) francuski policjant Jean, Claude GILLARDIN, Président IPA Loire – Atlantique – Vendée z Nantes, stolicy Bretanii, „spiritus movens” powstania Sekcji Polskiej IPA. Z relacji wiem, że była to Jego 20 wizyta w Polsce. Grupa ta zamieszkała w ośrodku MSW w Kiekrzu, gdzie kierownikiem był płk Władysław Tuliszka, spowinowacony z rodziną żony Gościa. Na zakończenie wizyty Jean Gillardin zaprosił na rewizytę we Francji – pobyt szkoleniowy dla polskich Przyjaciół policyjnych. Ostatecznie w dniach od 18 grudnia 1990 – do 9 stycznia 1991 roku w rewizycie / szkoleniu we Francji wzięło udział ośmiu uczestników. Oprócz szkoleń, uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych oraz zwiedzaniu okolic Nantes, w tym winnic, wzięli udział w spotkaniu władzami miasta. Miejscowa prasa trzykrotnie pisała o ich pobycie w Nantes. Do Polski uczestnicy wyjazdu powrócili już z legitymacjami Sekcji Francuskiej International Police Association. Po złożeniu deklaracji w Nantejskiej Sekcji IPA, zgodnie z przepisami statutu międzynarodowego IPA wszyscy uzyskali godność członków asocjacyjnych Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji.
Założyciele IPA PL w Nantes, źródło fot: Józek Wójciaczyk – archiwum IPA Kraków”
Co się dzieje po powrocie z Francji?
Po powrocie do Polski rozpoczyna się intensywne tłumaczenie francuskiej wersji statutu międzynarodowego IPA w celu dostosowania jego przepisów do wymogów polskiej ustawy prawo o stowarzyszeniach. 17 czerwca 1991 roku w Kiekrzu k. Poznania spotkała się grupa Policjantów, którzy postanowili dalej dążyć do utworzenia Sekcji Polskiej IPA. Podczas tego spotkania obecni byli przedstawiciele z Poznania, Szczytna, Krakowa oraz po jednym przedstawicielu z Gdańska, Warszawy, Wrocławia i Słupska. Grupa ta wykorzystując kontakty Jerzego Górskiego (pracował w Szkole Ruchu Drogowego w Piasecznie podległej Komendzie Głównej Policji), drogą służbową, za pośrednictwem nadinspektora Leszka Lamparskiego ówczesnego Komendanta Głównego Policji kieruje wniosek do Ministra Spraw Wewnętrznych o zezwolenie na utworzenie i możliwość działania w Policji Sekcji Polskiej IPA. Po ośmiu dniach Komendant Główny Policji, a z nim Grupa Inicjatywna powstania IPA w Polsce otrzymuje zgodę na utworzenie i rozpoczęcie działalności Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji (I.P.A.), podpisaną przez prof. dr hab. Jana Widackiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Rozpoczynają się przygotowania do zebrania, które wyłoni Komitet Założycielski stowarzyszenia. Sprawdzonym kanałem związkowym, rozesłano zaproszenia do Kiekrza k. Poznania do wszystkich komend wojewódzkich Policji. Odzew nie był imponujący. Na zebranie przyjechali tylko przedstawiciele z jednostek Policji z: Poznania, Szczytna, Krakowa, Gdańska, Słupska, Warszawy oraz Wrocławia. Zebrani w Kiekrzu k. Poznania 24 delegatów z komend i szkół Policji, w dniu 20 sierpnia 1991 roku wybrali 10 osobowy KOMITET ZAŁOŻYCIELSKI Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji. Powołany Komitet Założycielski jednomyślnie podjął uchwały o: przyjęciu statutu Sekcji Polskiej IPA, strukturze organizacyjnej Stowarzyszenia w Polsce (Grupy Wojewódzkie IPA w siedzibach 49 Komend Wojewódzkich Policji), ustaleniu wysokości wpisowego w ówczesnej kwocie 100 000 złotych – od każdego kandydata IPA, oraz o wysokości ówczesnej rocznej składki w kwocie 60 000 zł. Efekty tytanicznej pracy członków Komitetu Założycielskiego Sekcji Polskiej IPA został potwierdzony postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 23 grudnia 1991 roku o zarejestrowaniu Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji. W dniach od 16 do 17 października 1992 roku w Kiekrzu k. Poznania odbył się I Kongres Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji.
źródło fot. Józek Wójciaczyk – archiwum IPA Kraków
Podczas Kongresu obecna była delegacja policjantów francuskich wprowadzających polskich policjantów w struktury międzynarodowe IPA. Warto przypomnieć, że Jean, Claude GILLARDIN, Président IPA Loire – Atlantique – Vendée z Nantes za wydatną pomoc w założeniu IPA w Polsce – otrzymał pierwszy tytuł „Honorowego Członka Sekcji Polskiej IPA”. W obradach brało udział 52 delegatów reprezentujących członków IPA z 22 Grup Wojewódzkich z kraju. W trakcie Kongresu wybrano władze Stowarzyszenia. Obrady kongresu zamknął nowo wybrany Prezydent Sekcji Polskiej IPA Jacek Węgrzyn. Już po zakończeniu obrad głos zabrał Wiceprezydent Sekcji Francuskiej Jean Paul Breque, który poinformował, że natychmiast po zatwierdzeniu Sekcji Polskiej IPA przez Konferencję Międzynarodowej Rady Wykonawczej IPA w Rio de Janeiro (Brazylia), Sekcja Francuska IPA przekaże na rozwój Sekcji Polskiej IPA 2 000 dolarów amerykańskich jako dar francuskich policjantów. W dniach od 2 do 8 listopada 1992 roku Prezydent Sekcji Polskiej przebywał w Rio de Janeiro w Brazylii, gdzie brał udział w dorocznej Konferencji Międzynarodowej Rady Wykonawczej. Konferencja ta była wyjątkowa. Po raz pierwszy w konferencji wzięli udział przedstawiciele Sekcji Polskiej IPA. Na konferencji tej podjęto uchwałę o przyjęciu Sekcji Polskiej IPA do grona stałych członków organizacji. Koszty pobytu Jacka Węgrzyna na konferencji w Rio de Janeiro zostały pokryte przez Sekretariat Światowy IPA. Tak dobiegła do końca procedura legislacyjna Sekcji Polskiej IPA. Rozpoczął się okres rekrutacji kolejnych członków, umacniania istniejących struktur, tworzenie podstawowych jednostek organizacyjnych jakimi są Regiony IPA oraz powoływanie grup w wojewódzkich. W pierwszym roku działalności, w Sekcji Polskiej IPA zrzeszonych było 785 członków. Zadania wszystkich jednostek organizacyjnych Stowarzyszenia określa § 9 statutu.
W jakiego rodzaju przedsięwzięcia zaangażowani byli członkowie zrzeszeni w Sekcji Polskiej IPA?
W okresie 27 letniej działalności członkowie zrzeszeni w Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji byli organizatorami i uczestnikami wielu statutowych przedsięwzięć. Wśród tych przedsięwzięć warto wymienić zorganizowanie w Warszawie przez Krajową Komisję Wykonawczą Sekcji Polskiej IPA, na wniosek Stałego Biura Wykonawczego Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji – PEB (aktualnie Międzynarodowy Zarząd International Executive Council – IEC), zebrania tego Zarządu, w dniach 14-17 października 1993 roku. Wśród uczestników był Założyciel IPA sir Artur Troop. Region IPA Kraków reprezentował Andrzej Faber – jeden ze współzałożycieli Sekcji Polskiej IPA. W dniach 1-8 czerwca 1996 roku został zorganizowany pierwszy zagraniczny wyjazd do Włoch, na Monte Cassino i do Watykanu. Uczestnicy tego wyjazdu byli przyjęci przez papieża Jana Pawła II. W wyjeździe uczestniczyli przedstawiciele Policji z Krakowa, Nowego Sącza, Rzeszowa, Tarnowa i Zakopanego. Po powrocie do kraju otrzymali list z watykańskiego Sekretariatu Stanu, w którym napisano „Szanowni Panowie, W imieniu Jego Świątobliwości Jana Pawła II dziękuję za dary złożone przez pielgrzymkę Międzynarodowego Stowarzyszenia Policjantów … do Wiecznego Miasta. Ojciec Święty poleca Bogu w modlitwie Ofiarodawców, upraszając na ich trudną służbę społeczeństwu wszelkie potrzebne łask „. W dniach 9-12 października 1997 roku, członkowie IPA Kraków zorganizowali w Krakowie i jego okolicach uroczyste obchody 5 rocznicy powstania Sekcji Polskiej IPA. Było to wielkie przedsięwzięcie organizacyjne, które propagowało wśród krakowian ideę IPA „Służyć przez Przyjaźń” i podnosiło prestiż Policji w społeczeństwie. Przedsięwzięcie to dało początek organizacji w późniejszym czasie wielu znaczących imprez statutowych stowarzyszenia, takich jak „Policja Dzieciom”, „Turniej wśród Przyjaciół” a także „Halowych Turniejów Piłki Nożnej Drużyn Policyjnych” w podziemiach Kopalni Soli w Wieliczce.
źródło fot. Józek Wójciaczyk – archiwum IPA Kraków
Organizacja w latach 1997-2003 siedmiu Halowych Turniejów Piłki Nożnej Drużyn Policyjnych w Kopalni Soli w Wieliczce spowodowała, że Kraków i jego okolice stały się „modnymi” wśród zagranicznej społeczności IPA. Doświadczyliśmy tego w czasie gali mundurowych organizowanych podczas turniejów, a także w zwiększonym zapotrzebowaniu na organizację pobytów turystycznych w Krakowie zgłaszanych przez zagranicznych członków IPA, szczególnie po 2003 roku. Z informacji przedstawionych na ostatnim zebraniu Krajowego Zarządu Sekcji Polskiej IPA wynika, że w grudniu 2018 roku, w Sekcji Polskiej IPA zrzeszonych było ponad 9 500 osób. Najliczniejszymi grupami wojewódzkimi w Sekcji Polskiej IPA są Grupy; Małopolska, następnie Śląska i Podkarpacka. Najliczniejszym Regionem IPA – podstawową jednostką organizacyjną stowarzyszenia jest Region IPA Kraków, zrzeszający ponad 400 osób.
Co możemy powiedzieć odnośnie struktury, ram organizacyjnych IPA?
Struktury organizacyjne Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji kształtowane są od 70 lat statutem międzynarodowym IPA, a w Polsce od 27 lat przepisami ustawy Prawo o stowarzyszeniach i statutem Sekcji Polskiej IPA modyfikowanym wraz ze zmianą przepisów tej ustawy (ostatnia zmiana z dnia 25 września 2015 r, opublikowana w Dz. U. z dnia 19 listopada 2015 r, poz. 1923). Przepis zawarty § 31a Statutu Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji stanowi, że „Region IPA jest podstawową strukturą organizacyjną w Stowarzyszeniu „. Zaś „Terenowym organem władzy Sekcji Polskiej IPA jest Walne Zebranie Członów Regionu …”. I tak niech pozostanie.
Kto może stać się członkiem Polskiej Sekcji IPA?
Na podstawie normy zawartej w § 10 Statutu Sekcji Polskiej IPA członkami Stowarzyszenia mogą być osoby pełniące służbę w Policji lub Straży Granicznej oraz emeryci i renciści tych formacji, którzy nie są skazani prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego.
Co daje członkostwo w stowarzyszeniu, a co trzeba dać od siebie?
Przynależność do Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji to praca charytatywna dla jej Członków i Sympatyków w realizacji celów i zadań Stowarzyszenia. Ponadto przynależność ta daje możliwość zgłaszania wniosków i propozycji w sprawach działalności Sekcji Polskiej IPA. A co trzeba dać od siebie? [śmiech] Należy przestrzegać uchwał organów władzy Stowarzyszenia oraz terminowo opłacać roczną składkę.
Ponoć mottem stowarzyszenia, wyrażonym w języku esperanto jest: „Servo Per Amikeco” (służyć poprzez przyjaźń). W jaki sposób Sekcja Polska IPA realizuje właśnie ten cel, jakie to są przeważnie działania?
Motto stowarzyszenia wyrażone w języku esperanto „Servo per Amikeco” (służyć poprzez przyjaźń) wymyślił sam Założyciel sir Artur Troop. Dewiza ta miała i ma ułatwiać nawiązywanie kontaktów między policjantami z różnych krajów na świecie w obszarze pozazawodowym. Szczegółowy zakres realizacji tego celu jest określony w statucie. Na przykładzie Regionu IPA Kraków mogę stwierdzić, że wszechstronnie współpracujemy z Sekcjami Narodowymi i jednostkami organizacyjnymi Sekcji Polskiej IPA w zakresie pomocy w organizacji zwiedzania Krakowa i jego okolic (Oświęcim, Wieliczka).
Jakie Pana zdaniem wyzwania czekają tego typu stowarzyszenia, co jest jeszcze do ulepszenia bądź usprawnienia? Jakie marzenia wiążą się z działalnością IPA?
Nie umiem odpowiedzieć na pierwszą część pytania, gdyż nie znam stowarzyszeń o typie podobnym do Międzynarodowego Stowarzyszenia Policji. A marzenia? Więcej środków finansowych na działalność socjalną, kulturalną, sportową i turystyczną.
Dziękuję za rozmowę
