Samobójstwo jest problemem nie tylko jednostki, ale i całego społeczeństwa. Każdego dnia dochodzi do prób samobójczych, niektóre z nich niestety kończą się śmiercią. To poważne i coraz bardziej dotkliwe zjawisko doczekało się uwagi ze strony środowisk medycznych, prawnych, naukowych i dziennikarskich. O samej istocie i problematyce samobójstw napisano wiele książek, co istotne z przewagą treści praktycznej. Wydawać by się mogło, że śmierć w takiej odsłonie nie jest już tematem tabu, a jednak wciąż zdarzają się przypadki jej tuszowania lub pozorowania na zabójstwo. Co gorsze, w świadomości społecznej nadal pokutują szkodliwe mity dotyczące przyczyn i motywów samobójstw.

Okolice miejsca zdarzenia, akta sprawy, fot. Andrzej Gawliński

Nakładem Wydawnictwa Kryminalistycznego ukazała się najnowsza książka Andrzeja Gawlińskiego poświęcona problematyce namowy, pomocy i upozorowania samobójstwa. To jedyne, jak dotąd, tak obszerne, udokumentowane kompendium wiedzy suicydologicznej szczegółowo analizującej przestępstwo doprowadzenia człowieka do targnięcia się na własne życie. Monumentalne opracowanie jest wynikiem wnikliwych badań aktowych przestępstwa z art. 151 k.k. oraz analizy blisko pięciuset spraw karnych wszczętych z art. 148 k.k. Wartością tej publikacji jest ukazanie wymiaru praktycznego, autentycznych zdarzeń kryminalnych, historii, które trafiały na wokandy. Czytelnik otrzymuje do ręki dość ciężką tematycznie lekturę, pełną ludzkich tragedii, bólu i cierpienia. Nie chciałabym ważyć, która z książek autora jest tą najmroczniejszą czy też najbardziej przygnębiającą. Każda jest inna, poświęcona wycinkowi życia, ale i śmierci. W przypadku „Namowy, pomocy czy upozorowania samobójstwa” poznajemy między innymi ostatnie chwile życia ofiar oraz motywy podjęcia próby samobójczej. Andrzej Gawliński w sposób zrozumiały wyjaśnia niuanse prawne, kryminalistyczne i kryminologiczne dotyczące omawianego zagadnienia. Część teoretyczna stanowi dopełnienie zdecydowanie bardziej emocjonującej części praktycznej (przypadki z kazuistyki). Choć sam autor stara się odciąć od emocji, obawiam się, że gro czytelników jednak odczuje je na własnej skórze.

Tym razem poszukujemy odpowiedzi na pytania nie tylko o przyczyny, dla których ludzie decydują się na popełnienie samobójstwa. Chcemy wiedzieć jakie motywy nimi kierują, a także jaka jest rola i sposób działania sprawców odpowiadających z art.151 k.k. To przestępstwo sprawiające niemałe problemy wykrywcze. Dlaczego? O tym przekonacie się z lektury. Myślę, że warto zapoznać się z tak szczegółowymi i rzetelnymi wynikami badań z obszaru suicydologii. Czy namawianie, zachęcanie do popełnienia samobójstwa jest przestępstwem? W jaki sposób sprawcy mogą przyczynić się do samobójstwa ofiary? Dlaczego nie wszystkie namowy kończą się zamachem samobójczym? Na te pytania odpowiedzi szukajcie w najnowszej książce Andrzeja Gawlińskiego. Każda z omówionych spraw kończy się krótkim podsumowaniem dotyczącym metod, wcześniejszych prób samobójczych ofiary, motywacji samobójcy, a także działania i motywacji sprawcy. Poznajemy przebieg zdarzeń, role i relacje ofiara-sprawca. Oprócz tego zawarta jest kwalifikacja prawna i informacja o zakończeniu sprawy.

Większość z opisanych w tej książce historii jest tak naprawdę przygnębiająca, zwłaszcza jeśli zaczynamy analizować sytuację, w jakiej znajdowała się ofiara. Uważam, że problem przemocy powinien być poruszany na każdym możliwym etapie edukacji. Być może takich zdarzeń byłoby mniej. Istotą jest profilaktyka, zapobieganie sytuacjom kryzysowym, otrzymywanie wsparcia i pomocy. Każde ze zdarzeń o których pisze Andrzej Gawliński, jest odrębną, tragiczną historią ludzi, którzy znaleźli się na krawędzi życia. W przypadku tej książki nie chodzi jednak o piętnowanie, ocenianie i szukanie winnych. Ma ona na celu ukazanie skutków prawnych, społecznych i psychologicznych namawiania do popełnienia samobójstwa. Widać różnorodność form i metod namawiania, okoliczności podejmowania decyzji o zakończeniu swojego życia oraz przygotowań mających na celu realizację zamiaru popełnienia samobójstwa. Nie ma dwóch takich samych spraw, każda z historii, którą poznacie niesie ogromny balast doświadczeń życiowych ofiar, ale niekiedy i sprawców. Nic nie jest proste, zwłaszcza gdy próbujemy zbadać tak wrażliwą materię, jaką jest śmierć człowieka.

Wizja lokalna, akta sprawy, fot. Andrzej Gawliński

Polecam uwadze wszystkim zainteresowanym kryminalistycznym, psychologicznym oraz prawno-karnym aspektom namowy i pomocy do samobójstwa. Szerokie spektrum omawianego zagadnienia przejawia się w złożoności kryminalnych zdarzeń opisanych na stronach publikacji. Samobójstwa popełnione w parach, pakty samobójcze i pozorowane samobójstwa. Ślady, zeznania oskarżonych, eksperymenty procesowe i wizje lokalne. Świadkowie, analizy, biegli, rekonstrukcje zdarzeń. Wszystko to ma służyć wykryciu przestępstwa namowy i pomocy do samobójstwa. Warto zwrócić uwagę na rolę sprawców, ich typy, modus operandi, szczególnie w odniesieniu do funkcjonowania w świecie wirtualnym. Rozwój technologii i social mediów sprawił, że możemy komunikować się bez barier, również anonimowo. Statystyki biją na alarm, samobójstw jest coraz więcej, również wśród dzieci. Zachęcam do czujności, nie tylko rodziców, ale wszystkich, którzy zauważą niepokojące objawy wśród swoich bliskich, znajomych, ale także obcych nam ludzi. Być może będziecie świadkami rozmowy, z której wynika, że dana osoba znajduje się w głębokim kryzysie emocjonalnym, nie radzi sobie z problemami, poszukuje informacji o skutecznych metodach targnięcia się na swoje życie. Reagujcie, koniecznie. Pamiętajcie również, że anonimowość w sieci nie gwarantuje bezkarności. Prędzej czy później śledczy dotrą do osób, które namawiają, zachęcają lub pomagają w popełnieniu samobójstwa. Zawarte w tej publikacji historie wskazują również na perfidię i bezwzględność działania sprawców, wyrafinowanych psychologicznych grach, manipulacjach i bazowaniu na ludzkich słabościach. Wiedzy o samobójstwach nigdy dosyć, tym bardziej namawiam do czerpania jej z wiarygodnych i aktualnych źródeł naukowych.

Autor: Andrzej Gawliński
Tytuł: Namowa, pomoc czy upozorowanie samobójstwa
Wydawca: Wydawnictwo Kryminalistyczne
Rok wydania: 2023
Liczba stron: 729